De Jordaan voorbij de Noordermarkt
9 plekken die je een geheel nieuwe kijk op de Jordaan geven (en geniet daarna van een cappuccino en verse boodschappen op de markt).
Ooit woonde ik in de Jordaan. Kort wel, één jaar om precies te zijn. Het was mijn allereerste huis op mezelf (met twee vriendinnen). Op de Rozengracht, boven de Van der Linde. Maar goed, ik was 18, nu ben ik 30. Dat voelt als een eeuwigheid geleden.
Omdat ik er niet woon, voelt een bezoek soms alsof ik de buurt tot last ben. Vaak genoeg hoor je namelijk dat de Jordaan gek wordt van de ‘veryupping’ en het overtoerisme. Tja, daar wil ik natuurlijk niet per se aan bijdragen, maar ik kan er ook weinig aan doen het een geweldig leuke buurt is. Dus enerzijds snap ik de Jordanees, maar anderzijds snap ik die bezoekers en nieuwkomers ook.
Misschien is de vraag die we onszelf moeten stellen: hoe omarm je vernieuwing terwijl je tegelijkertijd de cultuur van een buurt behoudt?
Ik zou zeggen; iedereen die een vinger in de Jordanese-pap wil hebben, moet wel begrijpen wat de buurt de buurt maakt. Want wie een plek begrijpt, kan gemakkelijker meedraaien.
Dus, om al jullie én mijn eigen toekomstige bezoeken aan de Jordaan een aanwinst te laten zijn in plaats van een last, deze nieuwsbrief: De Jordaan voorbij de Noordermarkt. Na deze 9 plekken kijk je straks met een nieuwe blik naar dit stukje Jordaan. Begint er iemand over de straatmuzikanten wedstrijd? Dan weet jij waarover het gaat. Dan vul jij aan: ken je blinde Piet nog?!
Maar voordat we starten: wanneer ontstond deze buurt eigenlijk?
Ik citeer een kort stukje uit ons boek:
“Nog voor de Derde Uitleg (de ‘derde uitleg’ betekent de derde groot geplande stadsuitbreiding) kon de stad haar eigen groei niet bijbenen. Daarom begonnen Amsterdammers eigen huizen buiten de stadswallen te bouwen. Toen de stad op de groei reageerde door in 1613 de Herengracht, Prinsengracht en Keizersgracht tot aan de Leidsestraat aan te leggen, moesten de eigenhandig gebouwde huizen plaatsmaken voor de statige grachtenpanden van rijke kooplieden en bestuurders.
Deze minderbedeelde Amsterdammers trokken daarom naar een stuk land ten westen van de grachten, dat we nu kennen als de Jordaan. Daar ontstonden nieuwe woningen, vaak klein en bewoond door meerdere families. Omdat industrie op de grachtengordel verboden was, werd de Jordaan ook een plek voor kleine fabriekjes en werd er zelfs vee gehouden. Het werd een thuis voor alle textielwerkers, leerlooiers, timmerlieden en vele anderen.
Sommige welgestelde Amsterdammers maakten zich zorgen om de armen en faciliteerden hofjes in de Jordaan waar bijvoorbeeld weduwen konden wonen. Ook financierden ze de bouw van de Westerkerk en Noorderkerk, zodat iedereen, ook in andere delen van de stad, naar de kerk kon gaan.
In de Jordaan ontstonden door slechte omstandigheden en het hoge inwonersaantal sloppen: huizen die waren gebouwd achter de panden aan de straatkant en die alleen via smalle gangen te bereiken waren. Deze woningen verkeerden vaak in slechte staat, waren vervallen en verouderd. Op die kleine stukjes grond waren de bewoners dicht opeengepakt, met vaak beperkte toegang tot basisbehoeften zoals schoon water en sanitair.”
De Jordaan voorbij de Noordermarkt
De missende huisnummers, Westerstraat 54
In ‘t slop raken: (a) vastlopen; (b) in een bedenkelijke toestand terechtkomen. Ja, zo kon je het wel noemen. Arme Amsterdammers bouwden huizen achterin smalle stegen. Meer konden ze niet veroorloven. De huisnummers van de hoofdstraat liepen daardoor de sloppen in. Nu veel van deze sloppen verdwenen zijn, of niet meer gebruikt worden, zijn ook deze huisnummers verdwenen. Wat overblijft, is een gat in de nummering van het ene huis en het volgende. Bijvoorbeeld bij Westerstraat 54, het eerstvolgende huis is nummer 70.
Streetart Frankey had hier zelfs een mooi kunstwerk voor gemaakt, maar helaas is dit niet meer te zien.
Over wonen gesproken, ik vond deze geweldige foto in het stadsarchief van een typisch Jordanees interieur uit 2009:
Westerstraat 106: oud politiebureau, nu Pianola Museum
In 1905 gebouwd als politiebureau, in 1994 overgenomen door het Pianola Museum. Wist je dat op de begane grond vier cellen zaten om de Jordanese verdachten in vast te houden?
Voor een functioneel gebouw, ontworpen door de Gemeente, heeft het nog best veel ornamenten. Deze ornamenten zijn in art nouveau/ Jugendstil stijl, zie de zachte gele kleur en natuurmotief.
Nu het Pianola museum, een muzieksalon en concertruimte. Het bijzondere is
Wil je verder lezen? Word dan lid van De stad in! Als lid krijg je de hele nieuwsbrief te lezen, toegang tot onze kaart (met 300+ weetjes en 10+ routes), en kun je je inschrijven voor onze volgende activiteit in de stad. Deze maand brengen we een bezoek aan het Paleis op de Dam. Leuk als je meegaat!